Πριν ένα χρόνο ακριβώς αποφάσισα να γράψω για την πείνα στην Ελλάδα των μνημονίων. Ποτέ δε σκόπευα να κάνω εκτενή έρευνα σαν δημοσιογράφος, ούτε να χρησιμοποιήσω στοιχεία και στατιστικά, ή να βρω τις πιο ακραίες περιπτώσεις συνανθρώπων μας και να καταγράψω τις ιστορίες τους. Άλλωστε δεν είμαι δημοσιογράφος, δε θα ήξερα καν πώς να αρχίσω κάτι τέτοιο και δεν είμαι και σίγουρη ότι θα μπορούσα να το στηρίξω ψυχολογικά.
Αυτό που ήθελα ήταν να γράψω για όλους τους υπόλοιπους, τους κατά κάποιον τρόπο αόρατους, όπως αόρατη νιώθω πολλές φορές κι εγώ τα τελευταία χρόνια. Γιατί δεν είμαστε ούτε …πολύ φτωχοί ώστε να μην έχουμε έστω κάτι να φάμε – κι ας είναι πολλές φορές αμφιβόλου ποιότητος και ποσότητος αυτό που τρώμε, δεν είμαστε ούτε άστεγοι αλλά …αγκομαχώντας και στο παρά πέντε καταφέρνουμε να πληρώσουμε το νοίκι κάθε μήνα, δεν είμαστε χωρίς ρεύμα, νερό ή τηλέφωνο αλλά …σχεδόν χωρίς αυτά – και κάποιους μήνες χωρίς αυτά για μια, δυο μέρες, ούτε είμαστε άρρωστοι, αλλά …μάλλον έχουμε παραλείψει τα τυπικά τσεκάπ.
Υπάρχουν μέρες που απλώς επιβιώνουμε και άλλες που κάπως λέμε ότι ζούμε, δεν ξέρω τι ακριβώς είμαστε και σε ποια κατηγορία ανήκουμε, όμως ξέρω πια ότι είμαστε πάρα πολλοί, σίγουρα δεν είμαστε χαζοί ή σπάταλοι και γι αυτό δε μας φτάνουν ποτέ, κι επειδή είμαστε κάπου στη μέση ή στα όρια, η κατάστασή μας (ακόμα) καμουφλάρεται και μάλιστα πολλές φορές …παρεξηγείται, γιατί (ακόμα) μας καλούν στα παιδικά πάρτι και μπορούμε να πάρουμε ένα μικρό δώρο, γιατί (ακόμα) μπορούμε να αγοράζουμε τα ρούχα ή τα παπούτσια μας, αν και η αλήθεια είναι ότι αυτά που αγοράζουμε είναι συμπληρωματικά σε αυτά που μας δίνουν γιατί δεν μπορούμε να τα αγοράζουμε όλα.
Το να γράψω για την πείνα δεν ήταν κάτι το ξαφνικό που μου ήρθε στο μυαλό, η ιδέα γεννήθηκε μέσα από πολύ μικρά κι ασήμαντα εκ πρώτης όψεως περιστατικά της καθημερινότητας, τα οποία μάλλον αλέθονταν μες το μυαλό μου και σε άσχετες ώρες και στιγμές κατέληγαν σε σκέψεις και συμπεράσματα.
Ήταν η ανάρτηση ενός φίλου που έγραφε για κάποιον πολύ ηλικιωμένο, πολύ καλοντυμένο κύριο που μπήκε στο μαγαζί του ένα πρωί και του είπε πάρα πολύ ευγενικά και με το κεφάλι ψηλά: “Σας παρακαλώ πολύ κύριε” – ο φίλος μου είναι στην ηλικία μου, κάτω των 40 κι ο ηλικιωμένος θα μπορούσε μια χαρά να ήταν ο παππούς του – “θα ήθελα να μου δώσετε ένα ευρώ για να αγοράσω ψωμί.”
Ήταν η ταμίας στο σούπερ μάρκετ μια μέρα που περίμενα στην ουρά και μπροστά μου κάποιος είχε αγοράσει ένα μπουκάλι γάλα και ένα πακέτο μπισκότα, ήταν κάτι στα μάτια της την ώρα που χτυπούσε αυτά τα δύο μόλις πράγματα του ανθρώπου που προφανώς γνώριζε και που προφανώς με αυτά θα έβγαζε εκείνη την ημέρα, ίσως και την επόμενη, κι αυτό της το βλέμμα δεν το έχω ξεχάσει ποτέ, γιατί εκείνη η στιγμή ήταν μια μικρή αποκάλυψη στα μάτια της, ένα “το ξέρω”, “το έχω περάσει”, “το περνάω κι εγώ”, κι ας ήταν μια γυναίκα με πλήρες ωράριο απασχόλησης.
Ήταν ένας γέρος που παραμονή Χριστουγέννων, πέρυσι, έξω από το σούπερ μάρκετ, μου ζήτησε να του αγοράσω μια κονσέρβα ντολμαδάκια για να κάνει Χριστούγεννα κι εγώ δεν είχα αρκετά λεφτά για να του αγοράσω έστω δύο.
Ήταν τα δυο παιδιά από το σχολείο μας που κάποιες μέρες απουσίαζαν επειδή δεν είχαν τίποτα να πάρουν μαζί τους από το σπίτι.
Μικρές ιστορίες, μικρές λεπτομέρειες, ασήμαντα, μικρά περιστατικά, που τις περισσότερες φορές συμβαίνουν μπροστά μας και τα προσπερνάμε αδιάφορα, όχι γιατί αδιαφορούμε αλλά γιατί θα τύχουν μία φορά και μέχρι να το σκεφτούμε και να αναρωτηθούμε “λες;” την επόμενη όλα είναι …φυσιολογικά και ξεγελιόμαστε …μέχρι την επόμενη φορά.
Που ξεγελιόμαστε αναμεταξύ μας δηλαδή…
Ξεκίνησα λοιπόν να γράφω με κάποιον μάλιστα ενθουσιασμό. Επιτέλους είχα «επίσημα» ένα λόγο να ξεκινήσω συζητήσεις με πολλούς ανθρώπους, περαστικούς, γείτονες, γνωστούς, φίλους, ακόμα και γιατρούς, παιδίατρους και δάσκαλους. Η Πείνα. Τι μπορεί να κάνει στο σώμα μας; Στο μυαλό μας;
Όμως όσο προχωρούσα με τις δικές μου προσωπικές καταγραφές κι εμπειρίες κι όσο προέκυπταν τα ερωτήματα, διαπίστωσα έκπληκτη κάτι: Κανείς δεν ήταν διατεθειμένος να μιλήσει. Κάθε φορά που ανέφερα το θέμα οι άνθρωποι μαζεύονταν.
Σιωπηλή αναγνώριση. Βλέπουμε, καταλαβαίνουμε, ξέρουμε, αλλά κάνουμε ότι δε βλέπουμε, ότι δεν καταλαβαίνουμε, ότι δεν ξέρουμε. Ότι δε συμβαίνει τίποτα. Όλα είναι καλά.
Σίγουρα είναι ο εγωισμός και η αξιοπρέπεια, όμως περισσότερο μάλλον είναι η αίσθηση απειλής. Ακόμα και τώρα, τόσα χρόνια μέσα στην κρίση, δεν είμαστε αρκετά δυνατοί και συμφιλιωμένοι με τον εαυτό μας και την κατάστασή μας για να την παραδεχτούμε. Μα η συμφιλίωση δε σημαίνει παραίτηση. Συμφιλιώνομαι με μια κατάσταση σημαίνει ότι την αναγνωρίζω.
Υπάρχεις. Σε βλέπω. Και κάπως, κάτι πρέπει να κάνω μαζί σου.
Πριν λίγο καιρό, ένα μεσημέρι που πήγα στο σχολείο να πάρω τα παιδιά, συνάντησα μια μαμά που έκλαιγε σιωπηλά στην άκρη του δρόμου και προσπαθούσε να μην το δείξει, κι ενώ το κατάλαβα έκανα πως δεν κατάλαβα, πιάσαμε κουβέντα και η μία κουβέντα έφερε την άλλη, ώσπου μου μίλησε με μια ανάσα για όλα αυτά που περνάνε στο σπίτι τον τελευταίο καιρό. Πάντα κλαίγοντας.
Μέχρι που …γελώντας, της είπα ότι κι εμείς στο σπίτι περνάμε ακριβώς τα ίδια και αυτό που τελικά την ανακούφισε ήταν η συνειδητοποίηση του ότι όχι, δεν κάνει κάτι λάθος, όχι, δεν είναι άχρηστη, όχι, δεν είναι απαίσιος γονιός, όχι, δε φταίει γιατί δεν είναι κάτι που μπορεί να ελέγξει και το κυριότερο:
Όχι, δεν είναι η μόνη.
Κι εντελώς σουρεαλιστικά γελούσαμε και οι δύο μιλώντας για όλες …τις πατέντες που κάνουμε καθημερινά για υπάρχει πάντα κάτι στο τραπέζι για φαγητό -πρώτα αυτό απ΄όλα τα υπόλοιπα.
Λοιπόν, δε φταίμε. Δεν φταίω. Αρνούμαι να πάρω το μπαλάκι της ευθύνης κάποιων άλλων. Μην το κάνετε ούτε εσείς.
Φέτος εύχομαι είναι οι άνθρωποι να πάψουν να ντρέπονται. Δε φταίμε, όσο κι αν κάποιοι θέλουν να μας κάνουν να το πιστέψουμε αυτό. Εύχομαι επιτέλους οι άνθρωποι να καταφέρουν να έρθουν πιο κοντά. Να μιλάνε για αυτά που θέλουν, γι αυτά που έχουν, γι αυτά που δεν έχουν. Να ξαλαφρώσουν, χωρίς ντροπή. Γιατί δε φταίνε για ότι τους συμβαίνει.
Υπάρχει, πράγματι, τόσο βαθιά κρίση στην Ελλάδα; Εξαρτάται από το ποιον ρωτάς!
Καλά Χριστούγεννα!
Κατερίνα Χαρίση
Ovi Greek 